Biến đổi khí hậu đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với nền kinh tế toàn cầu, đòi hỏi các ngành công nghiệp phải có những bước chuyển đổi mạnh mẽ để giảm phát thải khí nhà kính. Trong đó, ngành công nghiệp nặng – bao gồm thép, xi măng, hóa chất và khai khoáng – là một trong những lĩnh vực khó chuyển đổi nhất do nhu cầu năng lượng khổng lồ và quy trình sản xuất phức tạp. Một trong những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu tác động của ngành này là thực hiện mục tiêu net zero. Vậy mục tiêu net zero là gì, tại sao nó quan trọng và ngành công nghiệp nặng có thể triển khai như thế nào để đạt được mục tiêu này? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Mục tiêu net zero là gì?
Định nghĩa mục tiêu net zero
Trước khi đi vào các giải pháp cụ thể, chúng ta cần hiểu rõ mục tiêu net zero là gì. Net zero (phát thải ròng bằng 0) có nghĩa là lượng khí nhà kính con người thải ra vào khí quyển phải được cân bằng với lượng khí nhà kính được loại bỏ. Điều này có thể đạt được bằng cách cắt giảm phát thải tại nguồn, đồng thời sử dụng các công nghệ hấp thụ và lưu trữ carbon để bù đắp lượng khí thải còn lại.
→ Tìm hiểu thêm: Mục tiêu net zero là gì?
Vì sao mục tiêu net zero quan trọng?
Không phải ngẫu nhiên mà nhiều quốc gia và doanh nghiệp đang nỗ lực theo đuổi mục tiêu net zero. Theo Hiệp định Paris, để tránh những tác động thảm khốc của biến đổi khí hậu, chúng ta cần giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Ngành công nghiệp nặng hiện đang đóng góp một phần lớn vào tổng lượng phát thải CO₂ toàn cầu, do đó việc giảm phát thải trong ngành này sẽ có tác động lớn đến mục tiêu chung.
Thách thức khi triển khai mục tiêu net zero là gì trong ngành công nghiệp nặng
Dù tầm quan trọng của mục tiêu net zero là không thể phủ nhận, việc triển khai nó trong ngành công nghiệp nặng lại không hề dễ dàng. Ngành này phải đối mặt với nhiều rào cản lớn, từ hạ tầng cũ kỹ, chi phí cao đến những hạn chế về công nghệ.
Tuổi thọ của cơ sở hạ tầng
Các nhà máy công nghiệp thường có tuổi thọ hàng chục năm, thậm chí lên đến cả thế kỷ. Điều này đồng nghĩa với việc thay thế các công nghệ cũ bằng công nghệ carbon thấp sẽ mất nhiều thời gian và chi phí đầu tư ban đầu rất cao.
Nhu cầu sử dụng năng lượng lớn
Không giống như các ngành khác có thể dễ dàng chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, ngành công nghiệp nặng cần nhiệt độ rất cao để vận hành các quy trình sản xuất. Hiện nay, phần lớn năng lượng này vẫn phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, khiến việc chuyển đổi sang năng lượng sạch gặp nhiều khó khăn.
Phát thải carbon từ quy trình sản xuất
Ngoài việc tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, một số ngành công nghiệp còn thải ra lượng lớn CO₂ từ chính quy trình sản xuất. Ví dụ như trong ngành xi măng, phản ứng hóa học giữa đá vôi và nhiệt độ cao tạo ra lượng CO₂ đáng kể, ngay cả khi sử dụng nguồn năng lượng sạch.
Chi phí đầu tư cao
Việc đổi mới công nghệ để giảm phát thải đòi hỏi một khoản đầu tư khổng lồ. Trong khi đó, lợi nhuận của ngành công nghiệp nặng thường không cao, dẫn đến việc doanh nghiệp ngại đầu tư vào các công nghệ mới nếu không có sự hỗ trợ từ chính phủ hoặc các cơ chế tài chính hợp lý.
Thiếu chính sách hỗ trợ mạnh mẽ
Một số quốc gia vẫn chưa có chính sách rõ ràng về định giá carbon hoặc trợ cấp cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp thiếu động lực để thay đổi mô hình sản xuất theo hướng bền vững.
4. Giải pháp triển khai mục tiêu net zero trong ngành công nghiệp nặng
Dù có nhiều thách thức, ngành công nghiệp nặng vẫn có thể đạt được mục tiêu net zero nếu áp dụng các chiến lược phù hợp. Dưới đây là một số giải pháp quan trọng.
4.1 Tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên
Một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả để giảm phát thải là tối ưu hóa việc sử dụng nguyên liệu và năng lượng. Các doanh nghiệp có thể sử dụng vật liệu tái chế thay vì khai thác nguyên liệu thô mới, hoặc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, giúp giảm thiểu lãng phí và tận dụng nguồn lực tốt hơn.
4.2 Ứng dụng công nghệ sản xuất carbon thấp
Bên cạnh việc tối ưu hóa quy trình, các công nghệ mới đang mở ra nhiều cơ hội để giảm phát thải:
- Hydro xanh: Thay thế than bằng hydro trong sản xuất thép giúp giảm đáng kể lượng CO₂ thải ra.
- Xi măng carbon thấp: Sử dụng vật liệu thay thế clinker hoặc công nghệ thu giữ carbon trong quá trình sản xuất.
- Lò nhiệt điện không carbon: Điện khí hóa quy trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
4.3. Triển khai công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCUS)
Với những ngành khó giảm phát thải hoàn toàn, công nghệ CCUS là giải pháp khả thi:
- Thu giữ CO₂ tại nguồn, giảm lượng khí thải ngay trong quá trình sản xuất.
- Tái sử dụng CO₂ để sản xuất nhiên liệu tổng hợp hoặc vật liệu xây dựng.
- Lưu trữ CO₂ bằng cách bơm vào các tầng địa chất sâu để tránh phát thải ra môi trường.
4.4. Chính sách hỗ trợ từ chính phủ
Chính phủ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi, ví dụ như:
- Áp dụng giá carbon để tạo động lực tài chính cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch.
- Cung cấp trợ cấp và ưu đãi thuế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.
- Khuyến khích hợp tác công – tư, giúp chia sẻ rủi ro và tăng cường đầu tư vào công nghệ xanh.
Có thể bạn quan tâm:
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành hàng không
- Thách thức và cách triển khai net zero cho ngành xây dựng
- Thách thức và cách triển khai net zero cho ngành năng lượng
Tóm lại, dù phải đối mặt với nhiều rào cản về công nghệ, chi phí và chính sách, nhưng với các giải pháp như tối ưu hóa quy trình sản xuất, áp dụng công nghệ thu giữ carbon, sử dụng hydro xanh và nhận được hỗ trợ từ chính phủ, ngành công nghiệp nặng hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu net zero. Đây không chỉ là trách nhiệm đối với môi trường mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao lợi thế cạnh tranh trong tương lai.
→ Có thể bạn quan tâm: Hiểu thêm về các mục tiêu phát triển bền vững thông qua chương trình đào tạo ESG chuyên sâu
