Ngành năng lượng đóng vai trò trung tâm trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, khi đây là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất trên toàn cầu. Với nhu cầu năng lượng ngày càng gia tăng, việc cắt giảm lượng khí thải carbon trong ngành này là một nhiệm vụ cấp thiết. Mục tiêu Net Zero – đạt mức phát thải ròng bằng 0 – đang trở thành kim chỉ nam cho chính phủ và doanh nghiệp trên toàn thế giới.
Nhưng làm thế nào để một ngành vốn phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch có thể thực sự chuyển đổi sang các nguồn năng lượng bền vững? Bài viết này sẽ phân tích những thách thức lớn nhất trong quá trình chuyển đổi, các giải pháp tiềm năng và những đổi mới công nghệ giúp ngành năng lượng tiến gần hơn đến mục tiêu Net Zero.
Ngành năng lượng – “người khổng lồ” của phát thải khí nhà kính
Ngành năng lượng là lĩnh vực đóng góp lượng khí thải carbon lớn nhất trên thế giới. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), hơn 70% lượng phát thải CO2 toàn cầu đến từ việc sản xuất và tiêu thụ năng lượng, chủ yếu từ việc đốt than, dầu và khí đốt. Điều này cho thấy, nếu ngành năng lượng không thay đổi, mục tiêu Net Zero sẽ rất khó đạt được.
Dưới đây là ba nguồn phát thải chính trong ngành năng lượng:
- Sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch: Than đá vẫn chiếm hơn 35% sản lượng điện toàn cầu, trong khi dầu mỏ và khí đốt cũng đóng vai trò quan trọng. Những nguồn năng lượng này thải ra hàng tỷ tấn CO2 mỗi năm.
- Tiêu thụ năng lượng trong công nghiệp: Các ngành công nghiệp như thép, xi măng và hóa chất sử dụng một lượng lớn nhiên liệu hóa thạch để sản xuất, góp phần đáng kể vào tổng lượng phát thải.
- Vận tải và sưởi ấm: Giao thông vận tải và hệ thống sưởi ấm (đặc biệt là ở các nước ôn đới) cũng là những lĩnh vực tiêu tốn năng lượng lớn và phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Những thách thức lớn trong ngành năng lượng khi thực hiện mục tiêu Net Zero là gì?
Mặc dù có nhiều cam kết mạnh mẽ từ các chính phủ và doanh nghiệp, việc chuyển đổi sang hệ thống năng lượng bền vững vẫn đối mặt với nhiều thách thức:
1. Sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch
Mặc dù năng lượng tái tạo đang phát triển mạnh, nhưng nhiên liệu hóa thạch vẫn chiếm phần lớn tổng sản lượng điện và năng lượng tiêu thụ. Ở một số quốc gia đang phát triển, việc từ bỏ than đá vẫn là một bài toán khó vì nó là nguồn năng lượng giá rẻ và dễ tiếp cận.
2. Hệ thống lưới điện chưa sẵn sàng
Năng lượng gió và mặt trời có đặc điểm là không liên tục, phụ thuộc vào điều kiện thời tiết. Nếu không có hệ thống lưới điện linh hoạt và cơ sở hạ tầng lưu trữ tốt, việc tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo vào hệ thống điện quốc gia sẽ gặp nhiều khó khăn.
3. Chi phí chuyển đổi cao
Dù chi phí năng lượng tái tạo đã giảm đáng kể, nhưng việc xây dựng các nhà máy điện sạch, nâng cấp lưới điện, đầu tư vào công nghệ lưu trữ và nghiên cứu vẫn đòi hỏi nguồn vốn khổng lồ.
4. Trợ cấp nhiên liệu hóa thạch
Nhiều quốc gia vẫn duy trì các chính sách trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, khiến giá thành của các nguồn năng lượng bẩn thấp hơn năng lượng tái tạo, làm chậm quá trình chuyển đổi.
Những giải pháp chính để giảm phát thải ngành năng lượng
Để đạt được Net Zero, ngành năng lượng cần áp dụng nhiều giải pháp đột phá, bao gồm các công nghệ sạch, chính sách phù hợp và sự hợp tác giữa chính phủ và doanh nghiệp.
1. Đẩy mạnh năng lượng tái tạo
Các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và thủy điện đang trở thành lựa chọn hàng đầu để thay thế nhiên liệu hóa thạch.
Điện mặt trời: Chi phí sản xuất đã giảm hơn 80% trong một thập kỷ qua, giúp nó trở thành nguồn năng lượng có giá cạnh tranh nhất.
Điện gió: Các trang trại điện gió trên đất liền và ngoài khơi đang phát triển nhanh chóng, cung cấp nguồn điện sạch với hiệu suất cao.
Thủy điện: Là nguồn năng lượng tái tạo ổn định nhất, có thể kết hợp với các nguồn khác để cân bằng cung – cầu điện.
2. Cải thiện hiệu quả năng lượng
Ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng trong sản xuất và tiêu dùng giúp giảm tổng lượng tiêu thụ mà không ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng. Các chính sách về thiết kế công trình xanh, giao thông thông minh, hệ thống sưởi và làm mát tiết kiệm năng lượng sẽ giúp giảm phát thải đáng kể.
3. Công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCS)
CCS là một công nghệ giúp thu giữ CO2 từ các nhà máy điện và cơ sở công nghiệp, sau đó lưu trữ nó dưới lòng đất thay vì thải ra không khí. Nhiều dự án thử nghiệm đã cho thấy CCS có thể giảm đến 90% lượng khí thải từ các ngành công nghiệp nặng.
4. Hydrogen xanh – Giải pháp tương lai
Hydrogen xanh (được sản xuất từ điện tái tạo) có thể thay thế nhiên liệu hóa thạch trong công nghiệp, vận tải và hệ thống sưởi ấm. Dù chi phí sản xuất còn cao, nhưng với công nghệ cải tiến, đây sẽ là nguồn năng lượng quan trọng trong tương lai.
Những ví dụ thực tế về việc thực hiện mục tiêu net zero trong ngành năng lượng
Nhiều quốc gia và doanh nghiệp đã có những bước tiến quan trọng trong việc giảm phát thải của ngành năng lượng:
- Đan Mạch: Nước này đã đầu tư mạnh vào điện gió và hiện tại có hơn 50% sản lượng điện đến từ nguồn này. Đan Mạch đặt mục tiêu trở thành quốc gia Net Zero vào năm 2050.
- Tesla và năng lượng mặt trời: Tesla đã đầu tư vào các giải pháp năng lượng mặt trời và lưu trữ pin quy mô lớn, giúp nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp có thể sử dụng năng lượng sạch.
- Trung Quốc: Mặc dù là nước tiêu thụ than lớn nhất thế giới, nhưng Trung Quốc cũng là nhà sản xuất năng lượng tái tạo hàng đầu, với hàng triệu tấm pin mặt trời và tuabin gió được lắp đặt mỗi năm.
Có thể bạn quan tâm:
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành hàng không
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành công nghiệp nặng
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành xây dựng
Chuyển đổi ngành năng lượng hướng tới Net Zero là một hành trình đầy thách thức nhưng không thể trì hoãn. Với sự phát triển của công nghệ, các chính sách hỗ trợ và sự hợp tác toàn cầu, một hệ thống năng lượng sạch, bền vững hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.
Mỗi cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ đều có vai trò trong quá trình này. Việc sử dụng điện tái tạo, cải thiện hiệu suất năng lượng và ủng hộ các chính sách phát triển bền vững là những bước quan trọng giúp chúng ta tiến gần hơn đến một tương lai không phát thải. Net Zero không chỉ là một mục tiêu – đó là con đường duy nhất để bảo vệ hành tinh của chúng ta.
→ Có thể bạn quan tâm: Hiểu thêm về các mục tiêu phát triển bền vững thông qua chương trình đào tạo ESG chuyên sâu
