Ngành xây dựng là một trong những lĩnh vực có mức phát thải CO2 cao nhất, góp phần đáng kể vào biến đổi khí hậu toàn cầu. Theo Global Alliance for Buildings and Construction, lĩnh vực này chiếm khoảng 37% tổng lượng phát thải CO2 từ năng lượng. Để giảm thiểu tác động môi trường, nhiều quốc gia và doanh nghiệp đang đặt mục tiêu net zero – tức là cân bằng giữa lượng khí thải ra và lượng khí hấp thụ.
Tuy nhiên, việc đạt được mục tiêu net zero trong ngành xây dựng không hề đơn giản. Những thách thức như chi phí cao, công nghệ hạn chế và quy định chưa đồng bộ đang cản trở sự chuyển đổi này. Bài viết sẽ phân tích những trở ngại chính và đề xuất các giải pháp giúp ngành xây dựng đạt net zero một cách hiệu quả.
Net zero là gì?
Trước khi tìm hiểu về thách thức, chúng ta cần hiểu rõ net zero là gì và vì sao nó quan trọng đối với ngành xây dựng.
Net zero là trạng thái mà lượng khí nhà kính thải ra từ một hoạt động hoặc khu vực nào đó được cân bằng bằng cách giảm thiểu phát thải và hấp thụ lượng khí tương ứng từ khí quyển. Trong ngành xây dựng, điều này có nghĩa là:
- Cắt giảm lượng khí CO2 phát thải trong quá trình sản xuất vật liệu, xây dựng và vận hành công trình.
- Tận dụng công nghệ tái tạo và giải pháp hấp thụ carbon để bù đắp lượng khí thải còn lại.
Ví dụ, dự án tòa nhà Siemens HQ tại London được thiết kế với hệ thống năng lượng mặt trời, gió và cơ chế thông gió tự nhiên, giúp giảm phát thải xuống mức gần như bằng không.
Thành phố Masdar ở UAE là một đô thị được quy hoạch theo mô hình net zero, nơi các tòa nhà sử dụng năng lượng tái tạo và vật liệu bền vững để giảm khí thải.
Thách thức khi triển khai mục tiêu net zero trong ngành xây dựng
Để thực hiện được mục tiêu Net Zero, ngành xây dựng vẫn đang đối mặt với những thách thức lớn:
1. Lượng khí thải cao từ vật liệu xây dựng
Vật liệu xây dựng là một trong những nguồn phát thải CO2 lớn nhất khiến mục tiêu net zero trở nên khó khăn hơn. Các vật liệu như bê tông, thép, nhôm đều cần quá trình sản xuất tiêu tốn nhiều năng lượng. Đơn cử, sản xuất xi măng – thành phần chính của bê tông – là nguồn phát thải CO2 lớn thứ ba thế giới, chiếm 8% tổng lượng phát thải toàn cầu. Ngoài ra, sản xuất thép cũng tiêu thụ nhiều năng lượng và thải ra một lượng lớn CO2 trong quá trình luyện kim.
Hãy tưởng tượng một tòa nhà văn phòng cao tầng, ngay từ khi chưa đi vào hoạt động, đã âm thầm để lại dấu chân carbon khổng lồ. Chỉ riêng lượng khí thải từ vật liệu xây dựng có thể vượt mốc 5.000 tấn CO2 – con số tương đương với việc đốt hơn một triệu lít xăng. Đây không chỉ là gánh nặng môi trường mà còn là lời cảnh báo về sự cấp thiết của các giải pháp xây dựng bền vững.
2. Chi phí cao và hạn chế về công nghệ
Chuyển đổi sang mô hình net zero đòi hỏi các công nghệ tiên tiến nhưng chi phí đầu tư lại quá cao. Vì để đạt được mục tiêu net zero, công trình cần sử dụng:
- Vật liệu thân thiện với môi trường, nhưng chi phí sản xuất cao hơn vật liệu truyền thống.
- Công nghệ tiết kiệm năng lượng như pin mặt trời, hệ thống HVAC thông minh, nhưng chi phí đầu tư có thể cao hơn 20-30% so với công trình thông thường.
Ví dụ thực tế, dự án tòa nhà The Edge ở Amsterdam sử dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng giúp giảm 70% tiêu thụ điện, nhưng chi phí ban đầu cao gấp 1,5 lần công trình tiêu chuẩn.
3. Chính sách và quy định chưa đồng bộ
Việc triển khai net zero đòi hỏi chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, nhưng hiện nay nhiều quốc gia vẫn thiếu các quy định rõ ràng. Một số nước có tiêu chuẩn xây dựng xanh nhưng chưa có cơ chế bắt buộc áp dụng net zero. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp chưa nhận được nhiều ưu đãi tài chính để đầu tư vào công trình bền vững.
4. Khó khăn trong cải tạo công trình cũ
Hàng triệu tòa nhà cũ đang vận hành với hiệu suất năng lượng thấp, khiến việc đạt net zero trở nên phức tạp. Các công trình cũ sử dụng hệ thống HVAC lỗi thời, tiêu thụ nhiều điện năng. Việc nâng cấp hệ thống cách nhiệt, cửa kính và điện mặt trời cũng gây tổn thất khá nhiều chi phí. Ví dụ như ở châu Âu, chính phủ phải dành hàng tỷ USD để hỗ trợ cải tạo nhà ở cũ theo hướng tiết kiệm năng lượng.
Cách triển khai mục tiêu net zero là gì đối với ngành xây dựng
Để đạt được mục tiêu net zero trong ngành xây dựng, các doanh nghiệp có thể cân nhắc triển khai các cách sau:
1. Sử dụng vật liệu xây dựng ít phát thải
Chuyển sang vật liệu thân thiện với môi trường là bước quan trọng để đạt mục tiêu net zero.
Các giải pháp có thể cân nhắc gồm sử dụng tro bay để giảm lượng xi măng; dùng gỗ tái chế thay thế thép trong một số kết cấu công trình; hoặc dùng gạch sinh thái, làm từ rác thải nhựa hoặc tro bay, giúp giảm lượng CO2 từ sản xuất gạch nung.
2. Tích hợp công nghệ tiết kiệm năng lượng
Áp dụng công nghệ tiên tiến giúp công trình giảm thiểu tiêu thụ năng lượng và phát thải CO2. Những công nghệ này gồm:
- Hệ thống HVAC thông minh, điều chỉnh nhiệt độ linh hoạt.
- Pin năng lượng mặt trời, giúp giảm nhu cầu điện từ lưới quốc gia.
- Chiếu sáng LED tiết kiệm điện, cắt giảm đến 80% lượng điện tiêu thụ.
3. Cải tạo và nâng cấp công trình cũ
Thay vì phá dỡ, nhiều công trình có thể cải tạo để đáp ứng tiêu chuẩn net zero. Những giải pháp tiêu biểu nhất có thể cân nhắc gồm:
- Bọc tường bằng vật liệu cách nhiệt, giảm thất thoát nhiệt.
- Thay cửa sổ kính hai lớp, giữ nhiệt hiệu quả hơn.
- Lắp đặt hệ thống thu gom nước mưa, giảm tiêu thụ nước sạch.
4. Tăng cường chính sách hỗ trợ
Chính phủ và tổ chức quốc tế cần có chính sách mạnh mẽ hơn để hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng theo hướng net zero, chẳng hạn như:
- Ưu đãi thuế cho các công trình đạt chuẩn net zero.
- Cấp vốn vay ưu đãi cho các dự án xanh.
- Ban hành quy chuẩn bắt buộc về tiết kiệm năng lượng trong cấp phép xây dựng.
Có thể bạn quan tâm:
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành hàng không
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành công nghiệp nặng
- Thách thức và cách triển khai mục tiêu net zero cho ngành năng lượng
Hướng tới mục tiêu net zero là xu hướng tất yếu của ngành xây dựng để giảm phát thải carbon và bảo vệ môi trường. Dù gặp nhiều thách thức như chi phí cao, công nghệ hạn chế và chính sách chưa đồng bộ, nhưng với giải pháp sử dụng vật liệu thân thiện, công nghệ tiết kiệm năng lượng và chính sách hỗ trợ, ngành xây dựng có thể từng bước đạt được mục tiêu này. Việc xây dựng net zero không chỉ giúp bảo vệ hành tinh mà còn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài, tạo ra các công trình bền vững cho thế hệ tương lai.
→ Có thể bạn quan tâm: Hiểu thêm về các mục tiêu phát triển bền vững thông qua chương trình đào tạo ESG chuyên sâu
