Khi nói đến các chương trình cao học, đặc biệt là MBA – một bằng cấp có giá trị cao trong giới doanh nhân và quản lý – nhiều người vẫn đặt dấu hỏi lớn: “Liệu học MBA từ xa thì bằng cấp có thực sự có giá trị? Có được công nhận như học trực tiếp không?” Đây là lo ngại chính đáng, bởi trên thị trường hiện nay tồn tại song song cả những chương trình MBA chất lượng cao lẫn các khóa học cấp bằng nhanh, thiếu kiểm soát.
Thực tế, học MBA từ xa hoàn toàn có thể được công nhận hợp pháp và có giá trị sử dụng tương đương chương trình truyền thống, nếu đáp ứng được các tiêu chí về kiểm định chất lượng, chương trình đào tạo và sự công nhận từ các cơ quan giáo dục có thẩm quyền. Dưới đây là các yếu tố then chốt quyết định giá trị pháp lý và thực tiễn của một tấm bằng MBA học từ xa.
Học mba từ xa – kiểm tra xem cơ sở cấp bằng có được kiểm định hay không?
Tiêu chí quan trọng đầu tiên để đánh giá giá trị của bằng MBA từ xa là đơn vị cấp bằng – liệu có phải là một trường đại học được kiểm định bởi các tổ chức giáo dục quốc tế uy tín hay không.
Ở quy mô toàn cầu, có ba tổ chức kiểm định chất lượng đào tạo trong lĩnh vực kinh doanh – quản trị được công nhận rộng rãi:
- AACSB (Association to Advance Collegiate Schools of Business) – của Hoa Kỳ, được xem là tiêu chuẩn vàng trong kiểm định giáo dục kinh doanh.
- EQUIS (EFMD Quality Improvement System) – đến từ châu Âu, tập trung vào chất lượng tổng thể của trường.
- AMBA (Association of MBAs) – của Vương quốc Anh, chuyên kiểm định các chương trình MBA, EMBA và DBA.
Một chương trình MBA từ xa được giảng dạy và cấp bằng bởi trường đạt một trong ba chuẩn kiểm định này thường sẽ được công nhận toàn cầu, và nhà tuyển dụng, tổ chức giáo dục sau đại học, hay các cơ quan công quyền đều đánh giá cao.
Tại Việt Nam, nếu chương trình MBA từ xa do trường nước ngoài cấp thì văn bằng cũng cần được Cục Quản lý Chất lượng – Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam công nhận, để có thể sử dụng hợp pháp trong nước (ví dụ: để thi tuyển công chức, thăng chức, học lên tiến sĩ…).
Ngược lại, nếu bạn đăng ký một chương trình MBA mà đơn vị cấp bằng không rõ ràng, không có thông tin kiểm định, hoặc không công bố cơ cấu đào tạo cụ thể, thì rất có thể đây là chương trình không được công nhận – dù có thể học phí thấp và thời gian học ngắn.
Học thạc sĩ mba chỉ khi chương trình học có thực chất và có giám sát học thuật
Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết của chương trình MBA từ xa có chất lượng là cấu trúc chương trình học bài bản, có yêu cầu kiểm tra nghiêm túc và tương tác học thuật thực chất.
Thông thường, một chương trình MBA – dù là trực tiếp hay trực tuyến – đều cần đảm bảo các nội dung cốt lõi như:
- Quản trị chiến lược (Strategic Management)
- Tài chính doanh nghiệp (Corporate Finance)
- Quản trị nhân sự (Human Resource Management)
- Marketing và hành vi người tiêu dùng
- Quản trị vận hành
- Phân tích dữ liệu và ra quyết định quản trị
Ngoài việc cung cấp bài giảng (video, slide, tài liệu học thuật), các chương trình chất lượng thường yêu cầu người học:
- Làm bài kiểm tra định kỳ (quiz, mid-term, final test)
- Tham gia thảo luận nhóm, case study, hoặc mô phỏng quản trị
- Thực hiện dự án thực tế hoặc luận văn tốt nghiệp
- Tương tác trực tiếp với giảng viên qua webinar, office hour hoặc diễn đàn học tập
Đây là những yếu tố tối quan trọng để đảm bảo chất lượng đầu ra của người học. Nếu một chương trình MBA từ xa không yêu cầu làm bài kiểm tra, không có hệ thống đánh giá hoặc tương tác học thuật, thì giá trị bằng cấp (dù có tên trường danh tiếng) cũng sẽ bị đặt dấu hỏi lớn.
Cũng cần lưu ý rằng, hiện nay nhiều trường đại học trên thế giới đã không ghi “online” trên bằng tốt nghiệp, bởi họ xem hình thức học chỉ là một phương pháp triển khai, còn chất lượng chương trình là như nhau. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa mọi bằng “MBA” đều có giá trị như nhau – mà phụ thuộc vào uy tín và độ nghiêm túc của toàn bộ quá trình đào tạo.
Hình thức cấp bằng: Trực tiếp từ trường hay thông qua đối tác trung gian khi học mba từ xa
Một yếu tố dễ bị bỏ qua nhưng lại rất quan trọng là ai là đơn vị thực sự cấp bằng.
- Nếu bạn học trực tiếp từ một trường đại học có tên tuổi và được kiểm định, thì bằng thường có giá trị cao.
- Tuy nhiên, nhiều chương trình MBA từ xa hiện nay lại được triển khai thông qua đối tác trung gian (franchise hoặc đối tác đào tạo). Trong trường hợp này, chất lượng và tính hợp pháp của bằng phụ thuộc rất nhiều vào vai trò thực tế của đối tác và mức độ kiểm soát của trường đại học chính.
Ví dụ: Trường Đại học A ở Anh cấp bằng MBA thông qua đối tác tại Việt Nam. Nếu đối tác này chỉ làm nhiệm vụ tuyển sinh và tổ chức lớp học, còn việc giảng dạy, kiểm tra, cấp bằng đều do Trường A thực hiện, thì bằng vẫn được công nhận. Nhưng nếu đối tác đó tự ý rút gọn nội dung, bỏ quy trình đánh giá… thì bằng có thể bị xem là không đủ tiêu chuẩn. Vì vậy, hãy yêu cầu rõ ràng tên đơn vị cấp bằng ghi trên văn bằng, mức độ tham gia của trường chính, và có thể tra cứu mã bằng hoặc thông tin xác thực qua hệ thống của trường.
Quy trình công nhận bằng tại Việt Nam (nếu học chương trình quốc tế) khi học thạc sĩ MBA
Dù bạn học MBA từ xa của một trường danh tiếng ở Mỹ, Anh, Úc… thì khi sử dụng tại Việt Nam – đặc biệt là trong các trường hợp yêu cầu văn bản pháp lý (thi công chức, xét học tiếp, chứng minh năng lực quản lý…) – bạn vẫn cần làm thủ tục công nhận văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp, tại cục Quản lý Chất lượng – Bộ Giáo dục và Đào tạo
Các giấy tờ thường yêu cầu:
- Bằng gốc (bản chính hoặc bản sao y công chứng)
- Bảng điểm/academic transcript
- Giấy xác nhận chương trình học được công nhận tại quốc gia cấp bằng
- Giấy tờ chứng minh hình thức học tập (online/toàn thời gian)
Nếu trường nước ngoài nằm trong danh sách các trường được công nhận tại quốc gia đó và có kiểm định giáo dục, thì khả năng được công nhận ở Việt Nam là rất cao – bất kể bạn học trực tiếp hay từ xa. Tuy nhiên, các chương trình không rõ ràng về xuất xứ, cấp bởi các “trường ảo” (diploma mills), thì gần như không thể hợp thức hóa bằng tại Việt Nam.
Thái độ và chính sách của nhà tuyển dụng, tổ chức chuyên môn của chương trình học MBA từ xa
Cuối cùng, dù bằng MBA của bạn có hợp pháp và chất lượng đến đâu, thì giá trị thực tiễn của nó phụ thuộc rất lớn vào cách các tổ chức, doanh nghiệp và nhà tuyển dụng nhìn nhận.
Hiện nay, rất nhiều tập đoàn đa quốc gia, công ty lớn và cả các tổ chức nhà nước tại Việt Nam đã chấp nhận và đánh giá cao bằng MBA học từ xa, miễn là:
- Chương trình rõ ràng, đến từ trường uy tín
- Người học chứng minh được năng lực thực tế (qua CV, kinh nghiệm, phỏng vấn)
- Có kỹ năng ứng dụng được kiến thức vào công việc
Tuy nhiên, trong một số ngành hoặc vị trí đặc thù (giảng dạy, nghiên cứu, nhà nước), các đơn vị vẫn có thể yêu cầu học viên trình bằng cấp từ hình thức trực tiếp hoặc ưu tiên học trong nước. Do đó, người học nên xác định rõ mục tiêu sử dụng bằng để lựa chọn chương trình phù hợp.
Có nên học MBA online
MBA từ xa là giải pháp phù hợp cho nhiều người trưởng thành đang đi làm hoặc có hoàn cảnh riêng. Dưới đây là một số trường hợp nên cân nhắc học từ xa:
1. Đang đi làm toàn thời gian
Với những người đang làm việc tại các vị trí quản lý, lãnh đạo hoặc trong quá trình phát triển sự nghiệp, việc nghỉ làm 1-2 năm để học MBA toàn thời gian là điều gần như không khả thi. MBA từ xa cho phép học viên học vào buổi tối hoặc cuối tuần, học theo tiến độ cá nhân mà không ảnh hưởng đến công việc hiện tại.
2. Ở xa trung tâm đào tạo
Nhiều người sống và làm việc ở các tỉnh thành không có các trường đào tạo MBA uy tín. Di chuyển thường xuyên đến thành phố lớn để học không chỉ tốn thời gian, chi phí mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống cá nhân. Trong trường hợp này, học từ xa là giải pháp tiết kiệm và linh hoạt.
3. Muốn học MBA online với chi phí hợp lý
So với học trực tiếp tại các trường nước ngoài, MBA từ xa có chi phí rẻ hơn đáng kể. Ví dụ, chương trình Executive MBA (EMBA) do Trường Quản lý SOM – Viện Công nghệ Châu Á (AIT) triển khai tại Việt Nam. Chương trình này chỉ khoảng 12.500 USD – thấp hơn rất nhiều so với các chương trình MBA quốc tế tại Mỹ, Anh hay Úc (thường từ 30.000 USD trở lên). Tuy nhiên, người học vẫn nhận được bằng tốt nghiệp chuẩn quốc tế do AIT cấp, tương đương với khi học trực tiếp tại campus nước ngoài.
4. Mong muốn học chương trình quốc tế nhưng không cần ra nước ngoài
Với những ai muốn tiếp cận tư duy quản trị toàn cầu, chương trình học từ các trường đại học nước ngoài thông qua nền tảng học trực tuyến (MOOC hoặc nền tảng riêng của trường) sẽ giúp tiếp cận kiến thức hiện đại mà không phải lo chi phí sinh hoạt hay thị thực.
Có thể bạn quan tâm:
- Có nên học thạc sĩ EMBA khi đã ổn định gia đình và công việc?
- Học thạc sĩ mba có giúp tăng lương không?
Học MBA từ xa là xu hướng mạnh mẽ trong thời đại số hóa, khi nhu cầu học tập linh hoạt và cá nhân hóa ngày càng tăng. Bằng MBA từ xa hoàn toàn được công nhận như bằng chính thức với các cơ sở đào tạo uy tín. Vì vậy, người học cần chủ động tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi đăng ký để tránh rơi vào những chương trình thiếu minh bạch, thậm chí mang tính chất “bán bằng”. Khi lựa chọn đúng, MBA từ xa có thể là một bước tiến quan trọng trong sự nghiệp – giúp bạn nâng cao năng lực quản lý, mở rộng mạng lưới chuyên nghiệp, và đạt được những bước phát triển mới trong công việc.
-> Tìm hiểu thêm: Chương trình học thạc sĩ MBA từ xa top đầu khu vực châu Á
