Chuyển đổi số từ lâu đã không còn là xu hướng mà là một đòi hỏi tất yếu đối với mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp, dù đã đầu tư nhiều nguồn lực, vẫn vấp phải thất bại trong hành trình này. Theo nhiều nghiên cứu quốc tế, có tới hơn 70% dự án CĐS không đạt được mục tiêu ban đầu hoặc dừng lại giữa chừng.
Vậy, nguyên nhân nào khiến chuyển đổi số trong doanh nghiệp thất bại? Bài viết này sẽ phân tích những nguyên nhân cốt lõi, chiến lược để hạn chế rủi ro, đồng thời đưa ra một vài ví dụ thực tế tại Việt Nam.
Những nguyên nhân chính khiến chuyển đổi số trong doanh nghiệp thất bại
Thông thường, quá trình chuyển đổi số trong doanh nghiệp thất bại vì những lý do sau:
1. Thiếu tầm nhìn và chiến lược rõ ràng
Rất nhiều doanh nghiệp khởi động CĐS chỉ vì “người khác cũng làm”, hoặc vì kỳ vọng rằng áp dụng công nghệ sẽ lập tức giúp tăng doanh thu, giảm chi phí. Tuy nhiên, nếu không có chiến lược rõ ràng gắn liền với mục tiêu kinh doanh cụ thể, dự án dễ rơi vào tình trạng “thử và sai”, tốn kém thời gian và chi phí mà không tạo ra giá trị.
2. Kháng cự thay đổi từ con người
Con người là trung tâm của mọi thay đổi. Nhưng trong thực tế, nhiều nhân viên lo sợ mất việc khi quy trình được tự động hóa, hoặc đơn giản là không quen với công nghệ mới. Sự kháng cự thay đổi khiến tỷ lệ áp dụng thấp, kéo theo toàn bộ dự án thất bại.
3. Thiếu sự cam kết từ lãnh đạo
Chuyển đổi số không thể thành công nếu lãnh đạo chỉ “kêu gọi” nhưng không tham gia, không đồng hành. Sự cam kết của ban lãnh đạo không chỉ thể hiện qua ngân sách đầu tư, mà còn ở việc định hướng, truyền thông, giám sát và tạo động lực cho toàn bộ tổ chức.
4. Dự tính sai chi phí và thời gian
CĐS là một hành trình dài, không phải một dự án ngắn hạn. Doanh nghiệp thường đánh giá thấp chi phí hạ tầng, đào tạo, tư vấn, bảo mật, tích hợp hệ thống… dẫn đến thiếu hụt ngân sách và phải dừng giữa chừng. Thời gian triển khai cũng thường kéo dài hơn dự kiến, ảnh hưởng đến kế hoạch kinh doanh.
5. Quản trị thay đổi yếu kém
Nếu không có chương trình quản trị thay đổi (change management), nhân viên dễ rơi vào trạng thái mơ hồ: không biết tại sao phải thay đổi, thay đổi thế nào và lợi ích cụ thể là gì. Hậu quả là nhân viên không đồng hành, gây ra đứt gãy trong quá trình triển khai.
6. Lựa chọn công nghệ không phù hợp
Một sai lầm phổ biến là chọn công nghệ “hot trend” nhưng không phù hợp với đặc thù doanh nghiệp. Ví dụ, triển khai ERP toàn diện khi quy trình nội bộ chưa sẵn sàng, hoặc dùng nền tảng phức tạp vượt quá năng lực nhân sự. Hệ quả là công nghệ bị “đắp chiếu” mà không mang lại giá trị.
7. Thiếu nhân sự và kỹ năng số
Đội ngũ nhân sự thiếu kỹ năng số, thiếu chuyên gia nội bộ khiến doanh nghiệp phải phụ thuộc hoàn toàn vào đối tác bên ngoài. Điều này dẫn đến chi phí tăng cao và khó chủ động trong dài hạn.
8. Cách tiếp cận rời rạc, không đồng bộ
CĐS đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các phòng ban. Nếu mỗi bộ phận triển khai riêng lẻ, không chia sẻ dữ liệu và mục tiêu, doanh nghiệp sẽ rơi vào tình trạng “silo dữ liệu” và thiếu hiệu quả.
9. Chỉ tập trung vào công nghệ, bỏ qua yếu tố con người và quy trình
Một quan niệm sai lầm phổ biến: chuyển đổi số = mua công nghệ mới. Thực chất, CĐS là sự kết hợp giữa con người – quy trình – công nghệ. Nếu chỉ tập trung vào công nghệ mà bỏ qua yếu tố văn hóa doanh nghiệp và cải tiến quy trình, dự án chắc chắn khó thành công.
10. Thiếu liên tục cải tiến
Chuyển đổi số không phải là một đích đến mà là một hành trình liên tục. Nếu coi nó là một dự án một lần, doanh nghiệp sẽ không thể thích ứng với công nghệ mới và thay đổi của thị trường.
Chiến lược tránh thất bại trong chuyển đổi số doanh nghiệp
Để tránh những “cái bẫy” trên, doanh nghiệp cần một chiến lược bài bản, bao gồm:
- Xác định mục tiêu rõ ràng: Chuyển đổi số phải gắn liền với giải quyết một vấn đề cụ thể, ví dụ: nâng cao trải nghiệm khách hàng, tối ưu chi phí vận hành, hay mở rộng kênh bán hàng.
- Cam kết từ lãnh đạo: Ban lãnh đạo cần đóng vai trò “người dẫn đường”, truyền cảm hứng và gắn CĐS vào chiến lược dài hạn.
- Quản trị thay đổi và đào tạo: Đầu tư vào chương trình đào tạo, truyền thông nội bộ, giúp nhân viên hiểu rằng công nghệ không thay thế họ, mà hỗ trợ họ làm việc hiệu quả hơn.
- Chọn công nghệ phù hợp: Ưu tiên công nghệ linh hoạt, dễ mở rộng, thay vì chạy theo xu hướng. Với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nền tảng Low-code/No-code là lựa chọn tối ưu để thử nghiệm và nhân rộng.
- Cách tiếp cận từng bước: Triển khai theo từng giai đoạn nhỏ, kiểm chứng kết quả trước khi mở rộng.
- Đo lường và cải tiến liên tục: Xây dựng hệ thống KPI rõ ràng, đánh giá ROI, và luôn sẵn sàng điều chỉnh khi cần.
- Bảo mật và tuân thủ: Tích hợp an ninh mạng và tuân thủ pháp lý ngay từ đầu để tránh rủi ro về sau.
→ Có thể bạn quan tâm: Các giải pháp chuyển đổi số trong doanh nghiệp phổ biến hiện nay
Ví dụ về chuyển đổi số trong doanh nghiệp thành công tại Việt Nam
Chuyển đổi số trong ngân hàng ACB – Thành công nhờ chiến lược rõ ràng
Ngân hàng Á Châu (ACB) là ví dụ điển hình về CĐS thành công. ACB không lao vào triển khai tất cả công nghệ cùng lúc mà xác định rõ mục tiêu: nâng cao trải nghiệm khách hàng. Họ áp dụng ứng dụng mobile banking thân thiện, chatbot hỗ trợ 24/7 và quy trình phê duyệt tín dụng tự động. Nhờ đó, ACB vừa giữ chân khách hàng cũ, vừa thu hút thế hệ khách hàng trẻ yêu thích sự tiện lợi.
Chuyển đổi số trong doanh nghiệp bán lẻ Saigon Co.op – Thách thức từ cách tiếp cận rời rạc
Trái ngược, Saigon Co.op từng đối mặt với nhiều khó khăn khi triển khai hệ thống thương mại điện tử. Nguyên nhân chính là cách tiếp cận chưa đồng bộ: hệ thống bán lẻ truyền thống và kênh online chưa tích hợp dữ liệu, khiến khách hàng gặp trải nghiệm rời rạc. Ngoài ra, nhân viên chưa được đào tạo đầy đủ về công cụ số, dẫn đến kháng cự thay đổi. Sau giai đoạn đầu khó khăn, Co.opmart phải điều chỉnh chiến lược, tập trung vào kết nối hệ thống POS – CRM – eCommerce, đồng thời tăng cường đào tạo đội ngũ. Đây là bài học đắt giá cho các doanh nghiệp khác.
→ Có thể bạn quan tâm: Ví dụ về chuyển đổi số trong doanh nghiệp
Nhìn chung, chuyển đổi số trong doanh nghiệp là con đường tất yếu để bứt phá giữa kỷ nguyên số. Tuy nhiên, thất bại không đến từ công nghệ, mà phần lớn từ con người, chiến lược và cách tiếp cận.
Những bài học từ thực tế trong và ngoài nước cho thấy: muốn thành công, doanh nghiệp cần tầm nhìn dài hạn, sự cam kết từ lãnh đạo, quản trị thay đổi hiệu quả và lựa chọn công nghệ phù hợp. Chỉ khi đó, CĐS mới thật sự tạo ra giá trị bền vững, giúp doanh nghiệp không chỉ sống sót mà còn vươn lên mạnh mẽ trong môi trường kinh doanh đầy biến động.
→ Có thể bạn quan tâm: Chuyển đổi số trong doanh nghiệp thành công cùng khóa học BADT tại SOM
