Trong các nghiên cứu xã hội, giáo dục, marketing hay quản trị nhân sự, việc đo lường thái độ, quan điểm và cảm nhận của con người luôn đóng vai trò then chốt. Tuy nhiên, làm sao để lượng hóa những yếu tố vốn mang tính trừu tượng như “hài lòng”, “đồng ý”, hay “thái độ tích cực” một cách chính xác và dễ phân tích? Đó chính là lý do thang đo Likert ra đời và trở thành một trong những công cụ khảo sát định lượng phổ biến nhất hiện nay.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ thang đo Likert là gì, các loại thang đo phổ biến (3, 4, 5 mức độ), cách tính điểm, tính giá trị trung bình bằng Excel, và đặc biệt là những lợi ích thực tiễn mà thang đo này mang lại. Đồng thời, bạn sẽ được tiếp cận với các ví dụ cụ thể để có thể dễ dàng áp dụng vào khảo sát, đánh giá trong công việc hoặc nghiên cứu của mình.
Thang đo Likert là gì?
Thang đo Likert là một công cụ khảo sát được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu định lượng để đo lường mức độ đồng ý, cảm nhận hoặc thái độ của người tham gia khảo sát đối với một tuyên bố hoặc câu hỏi cụ thể. Nó được phát triển bởi nhà tâm lý học người Mỹ Rensis Likert vào năm 1932 và từ đó trở thành một trong những công cụ phổ biến nhất trong điều tra xã hội học, marketing, giáo dục và tâm lý học.
Thay vì yêu cầu người tham gia trả lời có hoặc không, thang đo Likert đưa ra một chuỗi lựa chọn theo mức độ – từ rất đồng ý đến rất không đồng ý, hoặc từ rất hài lòng đến rất không hài lòng, giúp thể hiện rõ sắc thái trong thái độ và cảm nhận.
Các loại thang đo Likert phổ biến
1 Thang đo Likert 3 mức độ
Đây là dạng thang đo rút gọn với 3 lựa chọn chính:
- Đồng ý
- Trung lập
- Không đồng ý
Thang đo này thường dùng trong các khảo sát đơn giản hoặc khi người trả lời không có nhiều thời gian. Tuy nhiên, nhược điểm là nó không thể hiện rõ mức độ mạnh yếu của thái độ.
2 Thang đo Likert 4 mức độ
Loại này loại bỏ lựa chọn trung lập, buộc người trả lời phải nghiêng về một bên tích cực hoặc tiêu cực. Ví dụ:
- Rất đồng ý
- Đồng ý
- Không đồng ý
- Rất không đồng ý
Ưu điểm là giúp nhà nghiên cứu phân biệt rõ ràng thái độ tích cực hay tiêu cực. Tuy nhiên, nó có thể gây khó khăn cho những người không có ý kiến rõ ràng.
Ví dụ về thang đo Likert
Ví dụ 1 – Thang đo Likert 5 mức độ
“Bạn đồng ý như thế nào với phát biểu sau: Dịch vụ chăm sóc khách hàng của chúng tôi rất tốt.”
Các lựa chọn có thể gồm
- Rất không đồng ý
- Không đồng ý
- Trung lập
- Đồng ý
- Rất đồng ý
Ví dụ 2 – – Thang đo Likert 4 mức độ
“Bạn hài lòng như thế nào về thái độ phục vụ của nhân viên?”
Các lựa chọn có thể gồm
- Không hài lòng
- Bình thường
- Hài lòng
- Rất hài lòng
Ví dụ 3: – Thang đo Likert 3 mức độ
“Bạn có đồng ý rằng phương pháp giảng dạy hiện tại là hiệu quả?”
Tương tự, các lựa chọn có thể gồm
- Không đồng ý
- Trung lập
- Đồng ý
Sau khi thu thập dữ liệu từ các đối tượng khảo sát, nhà nghiên cứu tiến hành phân tích điểm trung bình để đánh giá chung và xác định các xu hướng cần cải thiện.
3 Thang đo Likert 5 mức độ
Đây là loại phổ biến nhất với 5 lựa chọn theo thứ tự từ tiêu cực đến tích cực:
- Rất không đồng ý
- Không đồng ý
- Trung lập
- Đồng ý
- Rất đồng ý
Thang đo này cân bằng, dễ sử dụng và có khả năng phản ánh chính xác hơn sắc thái trong cảm nhận của người tham gia.
4 Thang đo Likert 5 mức độ hài lòng
Dạng này tập trung vào đánh giá mức độ hài lòng và thường được dùng trong khảo sát khách hàng, nhân viên, học viên, v.v.
Các mức độ bao gồm:
- Rất không hài lòng
- Không hài lòng
- Bình thường
- Hài lòng
- Rất hài lòng
Ví dụ câu hỏi:
“Bạn hài lòng như thế nào với chất lượng sản phẩm?”
Cách tính điểm thang đo Likert
Khi phân tích dữ liệu từ thang đo Likert, mỗi mức độ được quy đổi thành một giá trị số để tính toán. Ví dụ với thang đo 5 mức độ:
| Mức độ phản hồi | Giá trị số |
| Rất không đồng ý | 1 |
| Không đồng ý | 2 |
| Trung lập | 3 |
| Đồng ý | 4 |
| Rất đồng ý | 5 |
Sau khi quy đổi, bạn có thể:
- Tính tổng điểm của từng người trả lời hoặc từng nhóm.
- Tính điểm trung bình để đánh giá mức độ chung của tập hợp phản hồi.
- Phân tích xu hướng (thái độ tích cực hay tiêu cực).
Điểm càng cao thể hiện mức độ đồng tình hoặc hài lòng càng lớn (trong khảo sát tích cực).
Cách tính giá trị trung bình thang đo Likert bằng Excel
Excel là công cụ rất hiệu quả để tính toán và phân tích dữ liệu từ thang đo Likert. Dưới đây là cách thực hiện:
Bước 1: Nhập dữ liệu
Ví dụ: bạn có 10 phản hồi tương ứng với các điểm số:
| Người trả lời | Điểm số |
| A | 4 |
| B | 5 |
| C | 3 |
| … | … |
Bước 2: Dùng hàm AVERAGE
Hàm để tính trung bình điểm: =AVERAGE(B2:B11)
Trong đó, B2:B11 là cột chứa các điểm số đã được quy đổi.
Kết quả sẽ cho biết mức độ trung bình mà người tham gia đồng tình hoặc hài lòng với nội dung khảo sát.
Lưu ý: Bạn có thể kết hợp với biểu đồ cột hoặc biểu đồ tròn để trực quan hóa kết quả.
Lợi ích của thang đo Likert là gì?
Thang đo Likert được ưa chuộng trong nghiên cứu định lượng không chỉ vì tính đơn giản trong thiết kế mà còn bởi nhiều lợi ích nổi bật mà nó mang lại:
Dễ thiết kế và dễ sử dụng: Thang đo Likert rất đơn giản để thiết lập. Nhà nghiên cứu chỉ cần xây dựng các phát biểu hoặc câu hỏi phù hợp, sau đó cung cấp các lựa chọn phản hồi theo thứ tự mức độ. Người tham gia cũng dễ hiểu và dễ phản hồi, giúp tăng tỷ lệ hoàn thành khảo sát.
Phản ánh mức độ thái độ một cách chi tiết: Khác với các câu hỏi dạng có/không, thang đo Likert giúp người trả lời thể hiện mức độ đồng tình hoặc cảm nhận cụ thể. Điều này giúp phản ánh chính xác hơn cảm xúc, suy nghĩ và thái độ thực tế của người tham gia.
Dễ phân tích và xử lý số liệu: Với việc quy đổi mức độ cảm nhận thành giá trị số, thang đo Likert rất thuận tiện cho việc phân tích thống kê. Các nhà nghiên cứu có thể nhanh chóng tính được trung bình, tần suất, phương sai, độ lệch chuẩn… để rút ra kết luận và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu.
Tính linh hoạt cao: Thang đo Likert có thể được sử dụng trong hầu hết mọi lĩnh vực:
- Khảo sát sự hài lòng khách hàng
- Đánh giá chất lượng đào tạo
- Đo lường thái độ nhân viên
- Phân tích quan điểm xã hội
Ngoài ra, nó cũng có thể điều chỉnh số lượng mức độ (3, 4, 5, 7…) tùy theo nhu cầu và đối tượng khảo sát.
Giúp phát hiện xu hướng hoặc vấn đề tiềm ẩn: Khi tổng hợp và phân tích dữ liệu từ thang đo Likert, doanh nghiệp hoặc tổ chức có thể phát hiện ra những vấn đề đang tồn tại hoặc những điểm mạnh cần phát huy. Đây là cơ sở quan trọng để ra quyết định cải tiến sản phẩm, dịch vụ hoặc quy trình.
Thang đo Likert không chỉ là một công cụ đo lường – nó là cầu nối giữa cảm nhận chủ quan của con người và phân tích định lượng. Việc sử dụng hiệu quả thang đo này sẽ giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về khách hàng, nhân viên, học viên hoặc bất kỳ nhóm đối tượng nào bạn
Có thể bạn quan tâm:
- IFE là gì? Cách đánh giá nội lực doanh nghiệp bằng ma trận IFE
- EFE là gì? Cách xây dựng và ứng dụng trong lập kế hoạch chiến lược
- WBS là gì trong quản lý dự án?
Hi vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ thang đo Likert là gì. Đây không chỉ là một công cụ khảo sát – nó là một phương pháp khoa học và trực quan giúp kết nối giữa suy nghĩ chủ quan của con người với các con số khách quan phục vụ cho phân tích và ra quyết định. Dù bạn là nhà nghiên cứu, chuyên viên nhân sự, nhà quản lý khách hàng hay giáo viên, việc hiểu và áp dụng đúng thang đo Likert sẽ giúp bạn thu thập dữ liệu giá trị, phân tích hiệu quả và xây dựng chiến lược cải tiến dựa trên thực tiễn.
→ Có thể bạn quan tâm: Hoàn thiện tư duy quản trị doanh nghiệp cùng chương trình thạc sỹ quản lý chuyên sâu tại SOM
